การพัฒนารูปแบบการจัดการศึกษาที่ยืดหยุ่นเพื่อป้องกันการหลุดออกจากระบบ ของนักเรียนกลุ่มเสี่ยง : กรณีศึกษาโมเดล 5D โรงเรียนบ้านนาโก

บทคัดย่อ

            บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) พัฒนารูปแบบการจัดการศึกษาที่ยืดหยุ่น 5D เพื่อช่วยเหลือนักเรียนกลุ่มเสี่ยงหลุดออกจากระบบการศึกษา และ 2) ศึกษาผลการใช้รูปแบบดังกล่าวในบริบทโรงเรียนขยายโอกาสในพื้นที่ชนบท การวิจัยนี้เป็นการวิจัยและพัฒนา (Research and Development) กลุ่มเป้าหมายคือนักเรียนกลุ่มเสี่ยงต่อการหลุดออกจากระบบการศึกษาโรงเรียนบ้านนาโก จังหวัดเลย ซึ่งการได้มาซึ่งกลุ่มตัวอย่างเป็นการคัดเลือกแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในการพัฒนานวัตกรรมคือกระบวนการ 5 ขั้นตอนของโมเดล 5D (Discover, Design, Do, Discuss, Develop) และเครื่องมือรวบรวมข้อมูล ได้แก่ แบบสังเกตพฤติกรรม แบบสัมภาษณ์เชิงลึก และแนวคำถามสำหรับการประชุมสะท้อนผล การวิเคราะห์ข้อมูลใช้การวิเคราะห์เนื้อหาและนำเสนอเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า รูปแบบการจัดการศึกษาที่ยืดหยุ่น 5D ประกอบด้วย 5 ขั้นตอนสำคัญ คือ 1) การค้นหาตัวตนและศักยภาพ (Discover) 2) การร่วมออกแบบเส้นทางการเรียนรู้เฉพาะบุคคล (Design) 3) การลงมือปฏิบัติผ่านกิจกรรมและโครงงานฐานชีวิตจริง (Do) 4) การตรวจสอบและสะท้อนผลร่วมกัน (Discuss) และ 5) การพัฒนาและต่อยอดสู่โอกาสใหม่ (Develop) ผลการใช้รูปแบบซึ่งประเมินจากการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพผ่านแบบสังเกตพฤติกรรมและการสัมภาษณ์ พบว่า นักเรียนกลุ่มเสี่ยงมีแรงจูงใจในการเรียนรู้เพิ่มขึ้น มีความผูกพันกับโรงเรียนมากขึ้น และ อัตราการเสี่ยงหลุดออกจากระบบลดลงอย่างเห็นได้ชัด