การจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นการทำลูกประคบสมุนไพร : กรณีศึกษาชมรมผู้สูงอายุตำบลเจริญเมือง อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย

บทคัดย่อ

          บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาการจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการทำลูกประคบสมุนไพร ตำบลเจริญเมือง อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย และ 2) เสนอแนวทางการต่อยอดการจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นดังกล่าว กลุ่มผู้ให้ข้อมูลหลักคัดเลือกแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) จำนวน 15 คน ประกอบด้วย สมาชิกชมรมผู้สูงอายุและปราชญ์ชาวบ้าน 10 คน และผู้บริหารท้องถิ่น ผู้แทนชุมชน และผู้รับผิดชอบชมรมผู้สูงอายุ 5 คน การเก็บข้อมูลใช้การสัมภาษณ์เชิงลึกและการสังเกต และวิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis)

     ผลการวิจัยพบว่า การจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการทำลูกประคบสมุนไพรมี 4 กระบวนการสำคัญ ได้แก่  1) การแสวงหาความรู้ โดยชมรมผู้สูงอายุตำบลเจริญเมืองได้รับการสนับสนุนอย่างต่อเนื่องจากองค์การบริหารส่วนตำบล  2) การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ผ่านการอบรมเชิงปฏิบัติการและการเผยแพร่ความรู้หลายช่องทาง 3) การจัดเก็บความรู้ จากหมอยาพื้นบ้านและตำรับยา พัฒนาเป็นฐานข้อมูล เอกสารเผยแพร่ และสวนสมุนไพร และ  4) การถ่ายทอดความรู้ โดยปราชญ์ชาวบ้านและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ถ่ายทอดสู่ผู้สูงอายุจนสามารถผลิตลูกประคบได้เองเพื่อสร้างอาชีพและขยายผลสู่เครือข่ายชุมชนแนวทางการต่อยอดการจัดการความรู้ ได้แก่ 1) การส่งเสริมการแปรรูปลูกประคบสมุนไพร โดยพัฒนาความรู้ด้านวัตถุดิบ บรรจุภัณฑ์       และการตลาด  2) การพัฒนาระบบอบแห้งสมุนไพรด้วยเทคโนโลยีที่เหมาะสม เช่น โรงอบควบคุมอุณหภูมิและพลังงานแสงอาทิตย์ 3) การสร้างความร่วมมือกับภาครัฐและสถาบันการศึกษาเพื่อสนับสนุนเทคโนโลยีที่เหมาะสมแก่ชุมชน และ 4) การพัฒนาบรรจุภัณฑ์ที่ปลอดภัย ดึงดูดใจผู้บริโภค ใช้งานซ้ำได้ และเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม เพื่อยกระดับภูมิปัญญาท้องถิ่นสู่การพัฒนาที่ยั่งยืน