บทบาทของนโยบายสาธารณะในการลดความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจในสังคมไทย

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) ศึกษาพัฒนาการและแนวโน้มของนโยบายสาธารณะที่มีเป้าหมายในการลดความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจในประเทศไทย 2) วิเคราะห์บทบาทและประสิทธิภาพของนโยบายสาธารณะในการจัดการกับความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจในมิติต่าง ๆ 3) เสนอแนวทางในการพัฒนานโยบายสาธารณะที่มีความยั่งยืนและสามารถลดความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจได้อย่างเป็นรูปธรรม เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ได้ศึกษาแนวคิด ความยุติธรรมเชิงกระจาย ของ Rawls และแนวคิดรัฐสวัสดิการ เป็นกรอบการวิจัย กลุ่มเป้าหมาย คือ เอกสารทางวิชาการ รายงานวิจัย และเอกสารนโยบายจากหน่วยงานรัฐ และองค์กรระหว่างประเทศ จำนวน 45 ฉบับ ใช้วิธีคัดเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยมี 1 ชนิด คือ แนวทางการวิเคราะห์เอกสาร ซึ่งพัฒนาโดยอิงจากหลักการของ Bowen และ Yin วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้การวิเคราะห์เนื้อหา แล้วเขียนบรรยายเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า 1) พัฒนาการของนโยบายสาธารณะในไทยมีลักษณะต่อเนื่องในเชิงมาตรการช่วยเหลือระยะสั้น แต่ยังขาดแนวทางเชิงโครงสร้างและขาดการบูรณาการเชิงยุทธศาสตร์ 2) นโยบายจำนวนมากมีบทบาทในระดับ บรรเทาความเดือดร้อน มากกว่าการลดช่องว่างเชิงระบบ ขาดกลไกติดตามประเมินผล และขาดการมีส่วนร่วมของภาคประชาชน และ 3) แนวทางในการพัฒนานโยบายควรมุ่งเน้นการออกแบบที่สอดคล้องกับบริบทท้องถิ่น มีความยืดหยุ่น และใช้ดัชนีความยุติธรรมในการประเมินผล มากกว่าการเน้นเพียงรายได้รวม สำหรับองค์ความรู้จากงานวิจัยนี้สามารถนำไปใช้ในการออกแบบนโยบายสาธารณะที่ตอบโจทย์กลุ่มเป้าหมายเฉพาะ เสริมประสิทธิภาพด้านการบริหาร และสนับสนุนการปฏิรูประบบรัฐสวัสดิการของไทยในระยะยาว