กระบวนการยุติธรรมในยุคดิจิทัล

ผู้แต่ง

  • พรทิพย์ เตชะสมบูรณากิจ ดร., มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
  • ภูริวัจน์ ปุณยวุฒิปรีดา รองศาสตราจารย์ ดร., ผู้อำนวยการหลักสูตรนิติศาสตรดุษฎีบัณฑิต มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาลัยสงฆ์พุทธปัญญาศรีทวารวดี

คำสำคัญ:

กระบวนการยุติธรรม, ดิจิทัล

บทคัดย่อ

เทคโนโลยีกำลังเปลี่ยนโลกของกระบวนการยุติธรรม จึงมีความจำเป็นที่กระบวนการยุติธรรมที่ต้องปรับตัวเพื่อตอบสนองกับความเปลี่ยนแปลงของโลก เราจึงต้องเข้าใจและมองไปข้างหน้าเพื่อทำให้กระบวนการยุติธรรรมปรับเปลี่ยนไปให้ทันความเปลี่ยนแปลงของโลก เทคโนโลยีอาจจะเข้ามาแทนระบบการทำงานเกือบทุกอย่าง ส่งผลให้เกิดความท้าทายที่จะต้องทำงานในกระบวนการยุติธรรมผ่านระบบเทคโนโลยีดิจิทัลทั้งหมด ด้วยเหตุนี้กระบวนการยุติธรรมในยุคดิจิทัลจึงเป็นประเด็นสำคัญที่สะท้อนการเปลี่ยนแปลงเชิงโครงสร้างของระบบกฎหมายและสังคม เนื่องจากเทคโนโลยีดิจิทัลเข้ามามีบทบาทในการบริหารงานยุติธรรมทุกระดับ ตั้งแต่การเข้าถึงข้อมูลกฎหมาย การดำเนินคดีผ่านระบบอิเล็กทรอนิกส์ไปจนถึงการใช้ปัญญาประดิษฐ์ในการวิเคราะห์คดี ความเปลี่ยนแปลงดังกล่าวช่วยเพิ่มประสิทธิภาพ ความโปร่งใส และการเข้าถึงสิทธิของประชาชน

ดังนั้น บทความนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์แนวทางการในปรับตัวของกระบวนการยุติธรรมโดยศึกษาจากบริบทของต่างประเทศ ซึ่งได้กำหนดกรอบการใช้เทคโนโลยีดิจิทัลในการพิจารณาคดีและ  การบริหารงานยุติธรรม เพื่อนำมาประยุกต์ใช้กับระบบยุติธรรมไทย โดยมุ่งเน้นการสร้างสมดุลระหว่างประสิทธิภาพ ความโปร่งใส และการคุ้มครองสิทธิของประชาชน และสามารถก้าวทันต่อการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยี

เอกสารอ้างอิง

กฎหมาย 4.0. (2562). ระบบศาลอิเล็กทรอนิกส์ในศาลยุติธรรมไทย. สืบค้นเมื่อ 25 สิงหาคม 2568, จาก https://www.Bangkokbiznews.com/blogs/columnist/123266

จิตแข เทพชาตรี. (2563). New Normal ไลฟ์สไตล์ใหม่ บนโลกใบเดิม. สืบค้นเมื่อ 23 สิงหาคม 2568, จาก https://www.samitivejhospitals.com/th/article/detail/new-normal-%E0%B8% AA%E0%B8%B8%E0%B8%82%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E

ธนภัทร ชาตินักรบ. (2558). เพิ่มประสิทธิภาพกระบวนการศาลไทย ด้วย e-Court. สืบค้นเมื่อ 24 สิงหาคม 2568, จาก https://tdri.or.th/2015/11/e-court-20151119/

นัฐกานต์ ขำยัง. (2568). บทบาทและความรับผิดของ AI ในกระบวนการยุติธรรม กรณีศึกษาสาธารณรัฐประชาชนจีน. ฝ่ายวิเคราะห์และคดีปกครอง กองกฎหมายปกครอง สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา.

พิภพ อุดร. (ม.ป.ป.). กระบวนการยุติธรรมยุคดิจิตอล: เทคโนโลยีกับการสร้างความเสมอภาค และประสิทธิภาพในกระบวนการยุติธรรม สืบค้นเมื่อ 25 สิงหาคม 2568, จาก file:///C:/Users/ Acer/Downloads/3.pdf

เมตตา มงคลธีระเดช. (2567). ทฤษฎีการเรียนรู้ทางสังคม (Social Learning Theory) ของอัลเบิร์ต แบนดูร่า. สืบค้นเมื่อ 25 สิงหาคม 2568, จาก https://li.kmutt.ac.th/social-learning-theory/ knowledge/

สถาบันพระปกเกล้า. (2553). กระบวนการยุติธรรม. สืบค้นเมื่อ 23 สิงหาคม 2568, จาก https://wiki. kpi.ac.th/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0 %B8%A7%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A2%E0%B8%B8%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%98%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1

สำนักกฎหมายและวิชาการศาลยุติธรรม. (ม.ป.ป.). โครงการเผยแพร่ความรู้ระบบศาลอิเล็กทรอนิกส์ (e-court). สืบค้นเมื่อ 25 สิงหาคม 2568, จาก https://jla.coj.go.th/th/content/category/de tail/id/8/cid/5787/iid/93118

สำนักงานกิจการยุติธรรม. (2564). กระบวนการยุติธรรมในเศรษฐกิจยุคดิจิทัล. สืบค้นเมื่อ 24 สิงหาคม 2568, จาก https://justicechannel.org/watch/sym18-2

DGA Thailand. (2565). Digital Transformation ก้าวสำคัญของการเปลี่ยนแปลงสู่โลกดิจิทัล. สืบค้นเมื่อ 23 สิงหาคม 2568, จาก https://standard.dga.or.th/article/3862/

INTERPOL. (n.d.). Digital forensics. Retrieved August 24, 2025, from https://www.interpol. int/How-we-work/Innovation/Digital-forensics

Iryna Mahalias. (2024). AI adoption in criminal justice – How can industry support the justice system in implementing Artificial Intelligence. Retrieved August 24, 2025, from https://www.techuk.org/resource/ai-adoption-in-criminal-justice-how-can-industry-support-the-justice-system-in-implementing-artificial-intelligence.html

Key Takeaways From a Convening of Leading Stakeholders. Retrieved August 25, 2025, from https://counciloncj.org/the-implications-of-ai-for-criminal-justice/

The Council advances understanding of the criminal justice policy choices facing the nation and builds consensus for solutions that enhance safety and justice for all. (2567). The Implications of AI for Criminal Justice

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-09-30

รูปแบบการอ้างอิง

เตชะสมบูรณากิจ พ. ., & ปุณยวุฒิปรีดา ภ. . (2025). กระบวนการยุติธรรมในยุคดิจิทัล. วารสารสหวิทยาการสังคมศาสตร์และการบริหารงานยุติธรรม, 1(3), 25–34. สืบค้น จาก https://so11.tci-thaijo.org/index.php/JISSJA/article/view/2588

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิชาการ