มาตรการทางกฎหมายในการเยียวยาผู้เสียหายจากการกระทำทางปกครอง โดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย

บทคัดย่อ

การกระทำทางปกครองโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย เป็นปัญหาที่กระทบสิทธิของประชาชนโดยตรง เนื่องจากเป็นการใช้อำนาจรัฐที่ไม่ถูกต้องและอาจสร้างความเสียหายแก่บุคคลหรือองค์กรเอกชน ดังนั้น มาตรการทางกฎหมายในการเยียวยาผู้เสียหายจึงมีความสำคัญต่อการคุ้มครองสิทธิและเสริมสร้างหลัก   นิติธรรม การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อ (1) วิเคราะห์มาตรการทางกฎหมายที่มีอยู่ในปัจจุบันสำหรับการเยียวยาผู้เสียหายจากการกระทำทางปกครองที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย (2) แนวทางและกลไกการเยียวยาในต่างประเทศเพื่อนำมาเปรียบเทียบ และ (3) เสนอแนวทางปรับปรุงกฎหมายและกระบวนการเยียวยาให้เหมาะสมกับบริบทของประเทศไทย เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพ ผู้ศึกษาได้ใช้วิธีการศึกษาเชิงเอกสาร โดยอาศัยการค้นคว้าข้อมูลจากเอกสารที่เป็นภาษาไทย รวมทั้งหาข้อมูลทางเว็ปไซด์ที่สามารถเข้าถึงง่ายและเป็นเหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ อันเป็นข้อมูลที่เป็นประโยชน์ต่องานวิจัย ตลอดจนศึกษาหนังสือ ตำรา เอกสารคำสอน งานวิจัย รายงานการศึกษา วิทยานิพนธ์ บทความทางวิชาการ บทความวิจัย ทั้งที่เป็นหนังสือ และสื่ออิเล็กทรอนิกส์

          ผลการศึกษาพบว่า แม้กฎหมายไทยจะมีมาตรการเยียวยาผู้เสียหายจากการกระทำทางปกครอง อาทิ การเพิกถอนคำสั่งทางปกครอง การขอคุ้มครองชั่วคราว หรือการเรียกร้องค่าสินไหมทดแทนตามพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ พ.ศ. 2539 แต่กระบวนการดังกล่าวยังมีข้อจำกัดหลายประการ ได้แก่ ขั้นตอนที่ซับซ้อน ระยะเวลาการพิจารณาที่ยาวนาน และการกำหนดหลักเกณฑ์ค่าสินไหมทดแทนที่ไม่ชัดเจนเมื่อเทียบกับมาตรฐานสากล ในขณะที่ประเทศคู่เปรียบเทียบมีระบบการเยียวยาที่รวดเร็วและยืดหยุ่นกว่า

ผู้ศึกษาจึงมีข้อเสนอแนะ ดังนี้ ควรปรับปรุงกฎหมายและระเบียบที่เกี่ยวข้องให้มีความชัดเจนและเป็นระบบ เช่น การกำหนดหลักเกณฑ์การชดใช้ค่าสินไหมทดแทนที่เหมาะสม การเพิ่มมาตรการเยียวยาทางเลือก เช่น การไกล่เกลี่ยหรือการชดเชยโดยตรงจากหน่วยงานรัฐ และการพัฒนากระบวนการคุ้มครองชั่วคราวให้รวดเร็วขึ้น นอกจากนี้ ควรเสริมสร้างความรู้และความตระหนักแก่เจ้าหน้าที่รัฐเกี่ยวกับความรับผิดชอบทางปกครองเพื่อลดการละเมิดสิทธิของประชาชน ดังนั้น บทความนี้มุ่งศึกษามาตรการทางกฎหมายที่มีอยู่ในประเทศไทยเพื่อเยียวยาผู้เสียหายจากการกระทำทางปกครองโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย โดยศึกษาจากเอกสารทางวิชาการ กฎหมาย และระเบียบที่เกี่ยวข้อง และศึกษาจากกฎหมายของต่างประเทศ เพื่อเสนอแนวทางปรับปรุงกฎหมายและเสนอแนะมาตรการทางกฎหมายในการเยียวยาผู้เสียหายจากการกระทำทางปกครองโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย