การศึกษารูปแบบการไหว้ผีบรรพบุรุษในครอบครัวไทย-จีน: การผสมผสานความเชื่อในสังคมร่วมสมัย
คำสำคัญ:
การไหว้ผีบรรพบุรุษ, ครอบครัวไทย-จีน, การผสมผสานความเชื่อ, ศาสนา, สังคมร่วมสมัยบทคัดย่อ
บทความนี้มุ่งศึกษารูปแบบการไหว้ผีบรรพบุรุษในครอบครัวไทย-จีน โดยเน้นการผสมผสานความเชื่อและการปฏิบัติในบริบทสังคมร่วมสมัย ผู้วิจัยใช้วิธีการทบทวนวรรณกรรม การสัมภาษณ์เชิงลึก และการสังเกตแบบมีส่วนร่วมในการรวบรวมข้อมูล ผลการศึกษาพบว่า ครอบครัวไทย-จีนยังคงสืบสานการไหว้ผีบรรพบุรุษ แต่มีการปรับเปลี่ยนรูปแบบให้สอดคล้องกับวิถีชีวิต ความเชื่อ และสภาพสังคมในปัจจุบัน มีการผสมผสานความเชื่อเรื่องการเคารพบรรพบุรุษเข้ากับหลักศาสนาและความเชื่ออื่นๆ ทำให้เกิดเป็นรูปแบบพิธีกรรมที่มีลักษณะเฉพาะในครอบครัวไทย-จีน นอกจากนี้ยังพบบทบาทของสมาชิกในครอบครัวที่แตกต่างกันในการสืบทอดพิธีกรรม ข้อค้นพบจากงานวิจัยนี้สะท้อนถึงการผสมผสานกันของประเพณีเก่าแก่กับความเชื่อและวิถีชีวิตร่วมสมัยในครอบครัวไทย-จีน
References
กนกพร ศรีญาณลักษณ์. (2560). การสืบทอดอัตลักษณ์ความเป็นจีนผ่านพิธีกรรมตรุษจีนในสังคมไทย. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 36(1), 159-174.
กฤษณ์ วัชรสินธุ์. (2561). การปรับเปลี่ยนรูปแบบประเพณีสารทจีนในสังคมไทยปัจจุบัน. วารสารไทยศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 14(2), 51-79.
จรัสศรี หวังเจริญ. (2551). วัฒนธรรมจีนในสังคมไทย: ศึกษาเฉพาะกรณีจังหวัดภูเก็ต. สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.).
ฉลอง สุนทราวาณิชย์. (2553). ชาวจีนแต้จิ๋วในประเทศไทยกับการรักษาอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์. มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์.
ชนิดา ชื่นจิตร์. (2560). การเปลี่ยนแปลงของประเพณีกงเต๊กในสังคมไทย. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา, 11(2), 179-195.
ชลธิรา สัตยาวัฒนา. (2547). จีนในประเทศไทย: ประวัติศาสตร์ เชื้อชาติ และชาติพันธุ์. สร้างสรรค์.
เฉลิมชัย ม่วงไหม. (2555). ระบบครอบครัวและเครือญาติของชาวไทยเชื้อสายจีน. วารสารศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี, 9(2), 95-115.
ทรงวิทย์ เจริญศิริโชติ. (2561). คุณค่าและการสืบทอดประเพณีตรุษจีนของชุมชนชาวไทยเชื้อสายจีนในเขตธนบุรี กรุงเทพมหานคร. วารสารบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยราชภัฏจันทรเกษม, 13(1), 131-142.
ทัศนีย์ ทองสว่าง. (2561). มิติทางจิตวิญญาณในพิธีกรรมไหว้เจ้าของชาวไทยเชื้อสายจีนในจังหวัดภูเก็ต. วารสารศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่, 10(1), 175-191.
ธเนศ เวศร์ภาดา. (2561). พลวัตของอัตลักษณ์ความเป็นจีนในสังคมไทย. ศูนย์จีนศึกษา สถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ธัญญาทิพย์ ศรีพนา. (2558). การปรับเปลี่ยนความเชื่อเรื่องอาหารในพิธีกรรมตามประเพณีจีนในสังคมไทย. วารสารสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 27(2), 61-77.
นภนิติ อัศวงศ์สกุล. (2556). บทบาทและความสำคัญของพิธีกรรมไหว้เจ้าที่มีต่ออัตลักษณ์ความเป็นจีนโพ้นทะเลในสังคมไทย. วารสารสังคมลุ่มน้ำโขง, 9(3), 69-94.
นฤพนธ์ ด้วงวิเศษ. (2558). มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม: กรณีศึกษาประเพณีสารทจีนในจังหวัดภูเก็ต. วารสารศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี, 7(1), 19-38.
ประชิด สกุณะพัฒน์. (2557). ประเพณีและพิธีกรรมของชาวไทยเชื้อสายจีนในภาคใต้ของประเทศไทย. สงขลา: มหาวิทยาลัยทักษิณ.
รุ่งโรจน์ ภิรมย์อนุกูล. (2560). ความสัมพันธ์และการผสมผสานระหว่างประเพณีจีนและพุทธศาสนาในสังคมไทย. โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
วริษฐา ธรรมเพชร. (2563). กรณีศึกษาการประกอบพิธีกรรมของชาวไทยเชื้อสายจีนในอำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา. วารสารปาริชาต มหาวิทยาลัยทักษิณ, 33(1), 145-161.
ศิริพจน์ เหล่ามานะ. (2561). วัฒนธรรมจีนในสายตาคนไทย: มุมมองจากสื่อและงานเขียน. ภาพพิมพ์.
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน). (2562). พิธีกรรมจีนพลัดถิ่นในสังคมไทย. ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน).
สนั่น ปัทมะทิน. (2556). ประวัติศาสตร์ชาวจีนในประเทศไทย. มติชน.
สุภางค์ จันทวานิช. (2559). ชาวจีนแต้จิ๋วในประเทศไทย: การปรับตัวและการธำรงเอกลักษณ์. พิมพ์ครั้งที่ 2. สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สุรสิทธิ์ สุทธิรักษ์. (2558). แนวทางการจัดการเพื่อสืบสานและอนุรักษ์ประเพณีไหว้บรรพบุรุษของชาวไทยเชื้อสายจีน ในเขตเทศบาลนครหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา. วารสารวิชาการคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ, 10(2), 145-162.
อมรา พงศาพิชญ์. (2560). วัฒนธรรมไทย-จีน: พลวัต อัตลักษณ์ และภูมิปัญญา. สถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเอเชีย มหาวิทยาลัยมหิดล.
