รูปแบบการพัฒนาศูนย์เรียนรู้เกษตร “สวนผักแบ่งปัน” บนฐานทุนชุมชน ชุมชนบ้านถลุงเหล็ก หมู่ที่ 5 ตำบลท่าหลวง อำเภอท่าเรือ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาปัญหาและอุปสรรค และความต้องการในการพัฒนา        ศูนย์เรียนรู้เกษตร “สวนผักแบ่งปัน” และทุนชุมชน ชุมชนบ้านถลุงเหล็ก หมู่ที่ 5 ตำบลท่าหลวง อำเภอท่าเรือ                     จังหวัดพระนครศรีอยุธยา (2) เพื่อสร้างรูปแบบการพัฒนาศูนย์เรียนรู้เกษตร “สวนผักแบ่งปัน” บนฐานทุนชุมชน ชุมชนบ้านถลุงเหล็ก หมู่ที่ 5 ตำบลท่าหลวง อำเภอท่าเรือ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา และ (3) เพื่อประเมินรูปแบบการพัฒนาศูนย์เรียนรู้เกษตร “สวนผักแบ่งปัน” บนฐานทุนชุมชน ชุมชนบ้านถลุงเหล็ก หมู่ที่ 5 ตำบลท่าหลวง อำเภอท่าเรือ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เป็นรูปแบบการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (PAR) โดยใช้ระเบียบ วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Method) ผู้ให้ข้อมูลในการวิจัย คือ ผู้ที่เกี่ยวข้องในการขับเคลื่อนงานหรือมีส่วนได้ส่วนเสียในการดำเนินงานศูนย์เรียนรู้เกษตรสวนผักแบ่งปัน ชุมชนบ้านถลุงเหล็ก หมู่ที่ 5 ตำบลท่าหลวง            อำเภอท่าเรือ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา จำนวน 15 คน โดยใช้วิธีการคัดเลือกแบบเจาะจง (Purposive sampling)

ผลการวิจัยพบว่า 1. ปัญหาและอุปสรรคของการพัฒนาศูนย์ฯ คือ (1) ปัญหาด้านสถานที่                       (2) สภาพแวดล้อมโดยทั่วไปของศูนย์ฯ (3) ไม่มีการจัดการความรู้ (4) งบประมาณในการบริหารจัดการ                  (5) เยาวชนเข้ามามีส่วนร่วมน้อย (6) ไม่มีแผนการดำเนินงานประจำปีของศูนย์ฯ (7) ขาดการได้รับความรู้ และ  (8) การได้รับการสนับสนุน จากหน่วยงานภาครัฐและเอกชนไม่ต่อเนื่อง และมีความต้องการที่จะพัฒนาศูนย์           8 ประเด็น ได้แก่ (1) สภาพแวดล้อมพื้นที่ให้เหมมาะสมกับการเป็นศูนย์เรียนรู้ (2) การพัฒนาองค์ความรู้และทักษะ (3) ความต้องการด้านการจัดการความรู้ (4) แก้ไขปัญหาน้ำแล้ง (5) การพัฒนาอาคารสถานที่                    (6) การพัฒนาและต่อยอดผลิตภัณฑ์ของศูนย์ฯ (7) การได้รับความช่วยเหลือด้านงบประมาณจากหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน (8) เยาวชนหรือกลุ่มคนในวัยแรงงานเข้ามามีบทบาทในการขับเคลื่อนงานของศูนย์ฯ อีกทั้งพบว่า ชุมชนบ้านถลุงเหล็กมีทุนชุมชนที่สามารถนำมาเป็นฐานในการพัฒนาศูนย์เรียนรู้เกษตร “สวนผักแบ่งปัน” ทุน 5 ด้าน ได้แก่ ทุนมนุษย์ ทุนสังคม ทุนธรรมชาติ ทุนกายภาพ และทุนเงิน 2.การสร้างรูปแบบการพัฒนาศูนย์เรียนรู้เกษตร “สวนผักแบ่งปัน” บนฐานทุนชุมชน ชุมชนบ้านถลุงเหล็กหมู่ที่ 5 ตำบลท่าหลวง อำเภอท่าเรือ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา มีขั้นตอนดังนี้  คือ 1) ศึกษาค้นคว้าข้อมูลพื้นฐาน 2) กำหนดหลักการ เป้าหมาย            และองค์ประกอบ 3) กำหนดแนวทางการนำไปใช้ 4) การประเมินรูปแบบ สู่รูปแบบการพัฒนาศูนย์เรียนรู้เกษตร “สวนผักแบ่งปัน” บนฐานทุนชุมชน ชุมชนบ้านถลุงเหล็กหมู่ที่ 5 ตำบลท่าหลวง อำเภอท่าเรือ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา (1) วัตถุประสงค์ของรูปแบบ (2) หลักการของรูปแบบ (3) ระบบงานและกลไก (4) วิธีการดำเนินงานหรือกิจกรรม และ (5) เงื่อนไขการนำรูปแบบไปใช้  3. การประเมินความเหมาะสมของรูปแบบ         โดยรวมอยู่ในระดับมาก เมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน เรียงลำดับค่าเฉลี่ยจากมากที่สุด พบว่า ค่าเฉลี่ยสูงสุดคือ           ด้านความเป็นประโยชน์และรองลงมา คือ ด้านความเหมาะสม ส่วนด้านความเป็นไปได้มีค่าเฉลี่ยต่ำสุด