อธิปัญญาสิกขาในวิถีการบรรลุธรรม

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายอธิปัญญาสิกขาซึ่งเป็นวิถีแห่งการบรรลุธรรมในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท อธิปัญญาสิกขาในวิถีการบรรลุธรรม เส้นทางสู่การบรรลุแจ้ง เริ่มต้นด้วยการศึกษา การฟังธรรมจากผู้รู้ครูอาจารย์ และเข้าสู่กระบวนการปฏิบัติตามลำดับในวิสุทธิ 7 โดยเบื้องต้น 1. รักษาศีลให้บริสุทธิ์ (สีลวิสุทธิ)หรืออธิศีลสิกขา 2. ฝึกอบรมจิตให้บริสุทธิ์ (จิตวิสุทธิ) หรืออธิจิตสิกขา จนเกิดสมาธิ เป็นบาทฐานแห่งวิปัสสนาภาวนา เข้าสู่การฝึกอบรมปัญญาหรืออธิปัญญาสิกขา 3. ความหมดจดแห่งทิฏฐิ (ทิฏฐิวิสุทธิ) ความรู้เข้าใจมองเห็นนามรูปตามสภาวะที่เป็นจริง 4. ความหมดจดแห่งญาณ เป็นเหตุข้ามพ้นความสงสัย (กังขาวิตรณวิสุทธิ) 5. ความหมดจดแห่งญาณที่รู้เห็นว่าเป็นทางหรือไม่ใช่ทาง (มัคคามัคคญาณทัสสนวิสุทธิ) เริ่มมองเห็นความเกิดขึ้นและความเสื่อมไปแห่งสังขารทั้งหลาย 6. ความหมดจดแห่งญาณอันรู้เห็นทางดำเนิน (ปฏิปทาญาณทัสสนวิสุทธิ) ได้แก่ วิปัสสนาญาณ 9 นั่นเอง คือ นับตั้งแต่อุทยัพพยญาณที่พ้นจากวิปัสสนูปกิเลสแล้วเป็นต้นไป จนสุดทางแห่งความเป็นปุถุชน 7. ความหมดจดแห่งญาณทัศนะ (ญาณทัสสนวิสุทธิ) ความรู้ในอริยมรรค 4 หรือมรรคญาณ นั่นเอง เมื่อมรรคญาณเกิดแล้ว ผลญาณ ก็เกิดขึ้นในลำดับถัดไปจากมรรคญาณนั้น ๆ ตามลำดับของแต่ละชั้นของความเป็นอริยบุคคล