เมืองโบราณอู่ทอง: ศูนย์กลางการค้าและพระพุทธศาสนาแห่งทวารวดีในยุคแรก

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งศึกษาเมืองโบราณอู่ทองในฐานะศูนย์กลางของอาณาจักรทวารวดี โดยเน้นบทบาทเป็นเมืองท่า ศูนย์กลางการค้า และศูนย์กลางพระพุทธศาสนาที่เก่าแก่ที่สุด เพื่อเชื่อมโยงอดีตสุวรรณภูมิอันรุ่งเรืองเข้ากับคนรุ่นใหม่ ผ่านการวิเคราะห์เอกสารอย่างเป็นระบบ และนำเสนอเป็นภาพรวมที่รอบด้าน พบว่าเมืองโบราณอู่ทองเป็นศูนย์กลางที่สำคัญของอาณาจักรทวารวดีในยุคแรก (พุทธศตวรรษที่ 9-13) ซึ่งตั้งอยู่บนดินแดนที่เชื่อว่าเป็น สุวรรณภูมิ โดยมีการพัฒนาจากชุมชนก่อนประวัติศาสตร์มาเป็นเมืองท่าและศูนย์กลางการค้าที่มีการติดต่อกับทั้งโลกตะวันตกและตะวันออก โดยมีกษัตริย์เป็นศูนย์กลางในการบริหารบ้านเมือง จึงสามารถจัดระเบียบและกำกับกิจกรรมทางเศรษฐกิจอย่างมีประสิทธิภาพ หลักฐานสำคัญที่ยืนยันสถานะนี้คือการค้นพบเหรียญโรมัน ลูกปัดต่าง ๆ และเหรียญเงินที่มีจารึกชื่อ “ศฺรีทฺวารวตี ศฺวรปุณฺยะ”เมืองอู่ทองยังเป็นศูนย์กลางทางพระพุทธศาสนาที่เก่าแก่ที่สุดของภูมิภาคนี้ โดยมีการผสมผสานความเชื่อท้องถิ่นแบบวิญญาณนิยม ซึ่งนับถือภูเขาทำเทียมเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ เข้ากับพระพุทธศาสนาเถรวาทและมหายานที่ได้รับอิทธิพลจากอินเดียและศรีวิชัย นอกจากนี้ ยังพบหลักฐานการนับถือศาสนาพราหมณ์-ฮินดูปะปนอยู่บ้าง เช่น เทวาลัยและศิวลึงค์ ซึ่งสะท้อนถึงการผสมผสานทางวัฒนธรรมในพื้นที่อู่ทองเสื่อมอำนาจและถูกทิ้งร้างไปในช่วงพุทธศตวรรษที่ 16-17 เนื่องจากปัจจัยทางภูมิศาสตร์และการเมืองที่เปลี่ยนแปลงไป แต่ยังคงเป็นพื้นที่สำคัญทางประวัติศาสตร์และเป็นสัญลักษณ์ของพระพุทธศาสนาในดินแดนสุวรรณภูมิ ซึ่งสะท้อนผ่านการสร้างพระพุทธปุษยคีรีศรีสุวรรณภูมิในปัจจุบัน