พุทธวิธีจัดการความโกรธ: การบูรณาการพุทธจิตวิทยาและพุทธสังคมวิทยา เพื่อสังคมสันติสุข
คำสำคัญ:
พุทธวิธีจัดการความโกรธ, พุทธจิตวิทยา, พุทธสังคมวิทยา, ความสันติสุขทางสังคม, สติและเมตตาบทคัดย่อ
ความโกรธเป็นสาเหตุสำคัญของความรุนแรงและปัญหาสังคม ส่งผลให้เกิดการทำร้ายร่างกายและเสียชีวิต เช่น เหตุการณ์ไรเดอร์ถูกทำร้ายจนเสียชีวิต ที่สร้างความสูญเสียกว้างขวางทั้งต่อครอบครัวและสังคม พระพุทธศาสนาให้ความสำคัญกับการจัดการความโกรธเพื่อป้องกันความทุกข์และโทษที่ตามมา ความโกรธเป็นอกุศลมูล เกิดจากสาเหตุหลัก ได้แก่ อวิชชา (ความไม่รู้), ตัณหา (ความอยาก), ผัสสะ (สิ่งเร้ากระทบใจ) และอัตตา (ความยึดมั่นในตน) ผลกระทบของความโกรธคือการกระทำชั่วทางกาย วาจา ใจ ทำลายประโยชน์ทั้งต่อตนเองและผู้อื่น พระพุทธศาสนามีหลักธรรมในการบรรเทาความโกรธ ได้แก่ สติ (รู้เท่าทันอารมณ์โกรธ), ขันติ (ความอดทนต่อสิ่งยั่วยุ), เมตตา (แผ่ความปรารถนาดีต่อผู้อื่นและตนเอง), อโทสะ (การไม่โกรธและไม่ผูกใจเจ็บ), และปัญญา (พิจารณาสาเหตุและผลของความโกรธ) วิธีปฏิบัติประกอบด้วยการสังเกตและรู้ทันความโกรธ, หยุดการแสดงออกทางกายวาจาที่เกิดจากโทสะ, เปลี่ยนมุมมองต่อสถานการณ์, เจริญเมตตาต่อผู้อื่นและตนเอง และฝึกสติสมาธิอย่างต่อเนื่องการนำหลักธรรมเหล่านี้ไปปฏิบัติช่วยลดความโกรธและทุกข์ สร้างสันติสุขในใจ ทำให้ชีวิตสงบเย็นและอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุขยั่งยืน
เอกสารอ้างอิง
กนกรัตน์ สุขะตุงคะ. (2536). ความโกรธ. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยมหิดล.
จำรัส พรหมบุตร. (2565). ความโกรธในทัศนะพุทธจิตวิทยา. วารสารพุทธจิตวิทยา. 7 (1), 38-45.
พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช). (2550). ศัพท์วิเคราะห์. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์เลี่ยงเซียง.
พระมหาสมปอง มุทิโต. (2547). คัมภีร์อภิธานวรรณนา. กรุงเทพมหานคร: บริษัท ประยูรวงศ์พริ้นท์ติ้ง จำกัด.
พีรายุตม์ สังฆะมณี, วรวุฒิ อุตสาแท้ และอภิชาติ ใจหาญ. (2565). มุมมองเรื่องความโกรธในพระไตรปิฎก. วารสารวิชาการรัตนบุศย์. 4 (1), 73-87.
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มติชน ออนไลน์. (21 มกราคม 2568). ระทึกกลางสุขุมวิท เก๋งพุ่งชนไรเดอร์ อัดกระแทกเสาดับ
เมียสุดเศร้าสูญเสีย เสาหลักครอบครัว. สืบค้นเมื่อ 10 กันยายน 2568, จาก https://www.matichon.co.th/local/news_5010295
Hanh, T. H. (2014). The Heart of Compassion: The Thirty-seven Verses on the Practice of a Bodhisattva. Berkeley, CA: Parallax Press.
King, S. B. (2009). Socially Engaged Buddhism. Honolulu: University of Hawai‘i Press.
Ricard, M. (2015). Altruism: The Power of Compassion to Change Yourself and the World. New York: Little, Brown and Company.
Sivaraksa, S. (1992). Seeds of Peace: A Buddhist Vision for Renewing Society. Berkeley, CA: Parallax Press.
Wallace, B. A. (2007). Contemplative Science: Where Buddhism and Neuroscience Converge. New York: Columbia University Press.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารพุทธศาสน์สังคมร่วมสมัย
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
