การบูรณาการพุทธศิลปะ ภูมิทัศน์ และสถาปัตยกรรมเพื่อการพัฒนาวัดเป็นสถานที่รมณีย์
คำสำคัญ:
คำสำคัญ : การบูรณาการ, พุทธศิลปะ, ภูมิทัศน์ในวัด, สถาปัตยกรรมของวัดไทย, สถานที่รมณีย์บทคัดย่อ
บทคัดย่อ
บทความวิชาการนี้มุ่งศึกษาการบูรณาการศิลปะ ภูมิทัศน์ และสถาปัตยกรรมเพื่อพัฒนาวัดให้เป็นสถานที่รมณีย์ โดยศึกษาผ่านกรอบแนวคิดพุทธปรัชญาและการออกแบบสภาพแวดล้อมที่ส่งเสริมการเยียวยาจิตใจ ผลการศึกษาพบว่า การพัฒนาวัดให้เป็นสถานที่รมณีย์ควรคำนึงถึงองค์ประกอบทางสุนทรียศาสตร์ที่สำคัญ 3 ประการ คือ 1) การสร้างสรรค์งานพุทธศิลปะที่สื่อถึงปรัชญาธรรมและพุทธสุนทรียทัศน์ 2) การจัดวางผังบริเวณและสถาปัตยกรรมที่สอดคล้องกับแนวคิดพุทธศาสนา ได้แก่ จักรวาลวิทยา ไตรภูมิ ประโยชน์ใช้สอย และภูมิปัญญาช่างท้องถิ่น และ 3) การออกแบบภูมิทัศน์ที่ส่งเสริมความสงบร่มรื่นตามหลักสัปปายะ แนวคิดทางพุทธศาสนาเป็นทั้งศาสตร์และศิลป์ โดยมีธรรมจักรเป็นสัญลักษณ์แห่งธรรมะในแง่ของศิลปะ ขณะที่หลักจักรวาลวิทยา ไตรภูมิ และสัปปายะ เป็นต้นแบบการออกแบบวัดไทยทางด้านภูมิสถาปัตยกรรมและสถาปัตยกรรม หากบูรณาการองค์ประกอบทั้งสามด้านอย่างเหมาะสมจะช่วยเสริมสร้างบรรยากาศให้วัดเป็นสถานที่รมณีย์ที่เอื้อต่อการศึกษา ปฏิบัติธรรม และพัฒนาจิตใจ อีกทั้งส่งเสริมให้วัดเป็นศูนย์กลางทางจิตวิญญาณและวัฒนธรรมของชุมชนได้อย่างยั่งยืน และหากชุมชนมีส่วนร่วมในการดูแลรักษาและพัฒนาวัด จะช่วยส่งผลต่อความยั่งยืนของการเป็นสถานที่รมณีย์ของวัดด้วยเช่นกัน
เอกสารอ้างอิง
Alexander, C. (1964). Notes on the synthesis of form. Harvard University Press.
Ashiwa, Y., & Wank, D. L. (2023). The space of religion: Temple, state, and Buddhist communities in modern China. Columbia University Press.
Altay, B., & Porter, N. (2021). Educating the mindful design practitioner. Thinking Skills and Creativity, 41, Article 100842.
Buddhaghosa. (1976). Visuddhimagga (Bhikkhu Ñāṇamoli, Trans.). Buddhist Publication Society. (Original work published 5th century CE.
Diskul, M. C. S. (1996). Art in Thailand (11th ed.). Amarin Printing and Publishing.
Finck, C., Smith, J., Johnson, M., Brown, A., Davis, K., Wilson, P., & Taylor, R. (2023). A multisensory mindfulness experience: Exploring the promotion of sensory awareness as a mindfulness practice. Frontiers in Psychology, 14, 1-12.
Horayangkura, W. (2006). Development of architectural concepts and forms: Past, present and future. Chulalongkorn University Press.
Jiratatsanakul, S. (2003). Temple: Thai Buddhist religious architecture. Chulalongkorn University Press.
Jiratatsanakul, S. (2011). Beliefs, symbols and meanings of door and window arches in Thai architecture. Amarin Printing and Publishing.
Kaewkeeree, S., & Humanop, C. (2020). Contemporary Thai lotus painting: Symbols in conveying Buddhist philosophical meanings. Journal of Fine and Applied Arts: Academic, Research and Creative Work, 7(2), 103-142.
Kamthorn Kulachol. (2002). What is urban community design: Tracking answers over 40 years. Silpakorn University Press.
Khadwichai, & Saowanee Samkaew. (2023). The use of new forms of mural painting media to disseminate Buddhist dharma principles in contemporary society. Buddhist Art Journal, 6(2), 1-15.
Kuntathian, W. (2017). Landscape architecture of Thai temples, and Buddhist integrated learning and health promotion. Journal of Graduate Studies Review, 13(2), [page range].)
Leksukhum, S. (2009). A brief history of Thai art: The beginning and continuation of religious craftsmanship. Muang Boran.
Leksukhum, S. (2018). Integration of art and architecture. Muang Boran Publishing House.
Majjhima Commentary. (1976). Papañcasūdanī: Commentary on the Majjhima Nikāya (J. H. Woods, Trans.). Pali Text Society.
Nildej, S. (2002). Lanna art and architecture. Social Research Institute, Chiang Mai University.
Niyada Laosunthorn. (2000). Traiphum Phra Ruang: A study of origins and meanings. Mae Kham Phaeng.
Olszewska-Guizzo, A., Sia, A., Fogel, A., & Ho, R. (2022). Features of urban green spaces associated with positive emotions, mindfulness and relaxation. Scientific Reports, 12, 20695
Phra Adhikarn Surapas Pabhato, & Phra Maha Kritsadtichai Kittidhammo. (2024). Buddhist art: Origins and values in Thai society. Journal of Buddhist Innovation and Management, 7(2).
Phra Brahmagunabhorn (P. A. Payutto). (2011). Dictionary of Buddhism (20th ed.). Sahathamika Publishing.
Phra Dhammapitaka (P. A. Payutto). (2003). Buddhist doctrine (11th ed.). Mahachulalongkorn rajavidyalaya University.
Prawase Wasi. (2004). The nature of all things: Accessing the whole truth. Sodsri-Saritwong Foundation.
Saisingha, S. (2013). Buddhist art of the Rattanakosin period: Development of craftsmanship and changing concepts. Muang Boran.
Snodgrass, A. (1985). The symbolism of the stupa. Cornell University Southeast Asia Program.
Somdet Phra Buddhaghosacariya (P. A. Payutto). (2025). Appreciating the noble ones: Toward the four foundations of mindfulness: An introduction to Buddhism (4th ed.). Wat Nyanavesakavan.
Sreshthaputra, A., Haberl, J., & Andrews, M. J. (2004). Improving building design and operation of a Thai Buddhist temple. Energy and Buildings, 36(6), 481-494.
Sutthitham, T., & Srisuro, W. (2002). Buddhist temple architecture in Thailand: Temples of the northern and central regions. Princess Maha Chakri Sirindhorn Anthropology Centre.
Tayhuadong, L. & Inkarojrit, V. (2024). Lighting Design for Lanna Buddhist Architecture: A Case Study of Suan Dok Temple, Chiang Mai, Thailand. Sustainability, 16.
Tolstoy, L. (1897). What is art? (A. Maude, Trans.). Oxford University Press.
Vinaya Commentary. (1975). Samantapāsādikā: Commentary on the Vinaya (N. A. Jayawickrama, Trans.). Pali Text Society.
Wallipodom, S. (2009). Thai socio-cultural development. Amarin.
Wattanasap, W. (2010). Thai people do not abandon each other: A handbook for reconciliation management in healthcare service systems. Siriphan Offset.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารพุทธศาสน์สังคมร่วมสมัย
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
