การตีความแนวคิดจักรวาลวิทยาเจดีย์วัดป่าสักเชียงแสน จังหวัดเชียงราย
คำสำคัญ:
แนวคิดจักรวาลวิทยา, เจดีย์วัดป่าสักเชียงแสนบทคัดย่อ
บทความวิชาการนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อตีความแนวคิดจักรวาลวิทยาเจดีย์วัดป่าสักเชียงแสน จังหวัดเชียงราย อันเป็นโบราณสถานที่สำคัญสะท้อนถึงคติความเชื่อทางพระพุทธศาสนาของชาวล้านนาในอดีต แนวคิดจักรวาลเจดีย์วัดป่าสักเชียงแสนเป็นแนวคิดที่มีโครงสร้างเฉพาะ แสดงถึงระบบของภพภูมิและสังสารวัฏ โดยมีการจัดวางเจดีย์เป็นประธานเปรียบดั่งเขาพระสุเมรุอันเป็นศูนย์กลางของจักรวาล สะท้อนถึงแนวคิดทางพระพุทธศาสนาและปรัชญาในรูปแบบที่เป็นเอกลักษณ์ มีการแบ่งแยกองค์ประกอบของเจดีย์เพื่อแสดงถึงการเชื่อมโยงแนวคิดจักรวาล 3 ชั้น ที่สำคัญ ได้แก่ (1) ส่วนฐานเจดีย์ เปรียบเสมือนทะเลสีทันดรและโลกมนุษย์ (2) ส่วนกลางเจดีย์ เปรียบเสมือนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์และสวรรค์ชั้นต่าง ๆ และ (3) ส่วนยอดเจดีย์ เป็นสัญลักษณ์ของพระนิพพานแสดงถึงความหลุดพ้นจากสังสารวัฏ ฉะนั้นแล้วแนวคิดจักรวาลเจดีย์วัดป่าสักเชียงแสนจึงเป็นรูปแบบของการจำลองโครงสร้างจักรวาลผ่านงานสถาปัตยกรรม เป็นสัญลักษณ์ของกระบวนการทางจิตและศีลธรรมของมนุษย์ เพื่อมุ่งไปสู่การพัฒนาตนเองให้เข้าถึงภาวะนิพพาน อีกทั้งยังเป็นเครื่องเตือนใจให้มนุษย์รับรู้ถึงการเวียนว่ายตายเกิดเพื่อมุ่งสู่การหลุดพ้นจากวัฏสงสาร
เอกสารอ้างอิง
Adrian, S. (1992). The Symbolism of the Chedi. Translated by: Asst. Prof. Thitiya Samathaphan and team. Bangkok: Thammasat University.
Chutima, S. (2020). An Analytical Study of the Cosmological Concept as found in the Layout of Lan Na Temples. (Doctoral dissertation in
Buddhist Studies, Department of Buddhism). Graduate School: Mahachulalongkornrajavidyalaya University, Chiang Mai Campus.
Ekkasit, R. (2013). Development of the plan of ancient sites in Chiang Saen and Chiang Saen Noi. (Master of Arts Thesis, Historical Archaeology). Graduate School: Silpakorn University.
Fine Arts Department. (1982). Registration of ancient sites in the North. Bangkok: Fine Arts Department.
Mahachulalongkornrajavidyalaya University. (1996). Tipiṭaka Volume 20, 30: Sutta Piṭaka, Mahachulalongkorn rajavidyalaya University Press.
Oxford University Press. (2021). Oxford English Dictionary. Oxford: Oxford University Press.
Phanuphong, C. (2009). Traibhumi in Thai art. Journal of Humanities and Social Sciences, Burapha University. 17(27): 75-99.
Phra Athiwat, T. (2021). The Interpretation of Buddhist Iconics as Found in Lanna Cetiyas. (Doctoral dissertation in Buddhist Studies,
Department of Buddhism). Graduate School: Mahachu lalongkornrajavidyalaya University, Chiang Mai Campus.
Phra Brahmagunabhorn, P. A. Payutto. (2016). Dictionary of Buddhism. 34 printing. Bangkok: Foundation for Education for Peace.
Phra Sangkharatmethangkaro. (2006). Lokadīpakasāra. 2nd printing. Translated by: Yaem Prapath thong. Bangkok: National Library, Department of Fine Arts.
Phra Satthamkhotthera (1985). Loka-Banyatti. Translated by: Yaem Prapaththong. Auditor: Suwat Koponrat. Bangkok: National Library, Department of Fine Arts.
Phra Sirimangkhlachan. (1980). Cakkavāḷadīpanī. Translated by: Tinkorn Thongsewet. Arranged by: Thongyoi Saengsinchai. Bangkok: National Library, Department of Fine Arts.
Phra Sunan, Y., & Phramahamit. (2020). Pagoda and Architecture in Buddhism. Journal of Graduate MCU KhonKaen Campus, 7(4): 19-29.
Phramaha Hansa, N. (2007). Buddhist cosmology. Bangkok: Mahachulalongkornrajavidyalaya University.
Royal Institute. (2011). Royal Institute Dictionary 2011. [Online], Available from: https://dictionary. orst.go.th/ (in thai)
Rungrot, T. (2015). A study of archaeological evidence in Lanna from Chinese documents. The Journal of the Thai Khadi Research Institute. 12(1): 45-68.
Samoechai, P. (1996). Symbols in Thai painting between the 19th and 24th Buddhist centuries. Bangkok: Thammasat University.
Sanguan, C. (2007). The Legend of Phra Chao Liap Lok, Lanna Edition. Chiang Mai: Chiang Mai Provincial Cultural Centre.
Sisakkra, W. (2008). Social and cultural development of Thailand and Lanna. Bangkok: Muang Boran Publishing.
Snodgrass, A. (1985). The symbolism of the stupa. Cornell Southeast Asia Program.
Som, S. (2016). The secret of the universe of nirvana. Bangkok: Rueankaew Printing.
Wichai, T. (1990). Take a tour of the ancient site group of Wat Pa Sak. Bangkok: Silpakorn University, Department of Archaeology.
Won lancha, B. (2010). History of Lanna Art and Archaeology. Chiang Mai: Chiang Mai University Press.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารพุทธศาสน์สังคมร่วมสมัย
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
