พุทธวิธีการจัดระเบียบความคิดระงับความโกรธ

บทคัดย่อ

การระงับหรือดับความโกรธได้นั้น ต้องอาศัยหลักธรรมที่ใช้แก้ไขความหลงในพระพุทธศาสนา โดยใช้หลักปัญญา ๓ ประกอบด้วย ๑) จินตามยปัญญา ปัญญาเกิดจากการคิดพิจารณา ปัญญาสืบแต่โยนิโสมนสิการที่ตั้งขึ้นในตนเอง ๒) สุตมยปัญญา ปัญญาเกิดจากการสดับเล่าเรียน, ปัญญาสืบแต่ปรโตโฆสะ ๓) ภาวนามยปัญญา ปัญญาเกิดจากการปฏิบัติบำเพ็ญ ปัญญาสืบแต่ปัญญาสองอย่างแรกนั้นแล้วหมั่นมนสิการในประดาสภาวธรรม ลำดับต่อไปปฏิบัติตามมรรคมีองค์ ๘ ดังนั้นมรรคผลและนิพพานเป็นที่สุด อันมีลักษณะ ๖ ประการดังนี้ ๑) กัมมัสสกตาสัมมาทิกฐิ คือ ปัญญาที่เห็นว่าสัตว์ทั้งหลายมีกรรมเป็นของตน ทำกรรมดีย่อมได้รับผลดี ทำกรรมชั่วย่อมได้รับผลชั่ว ๒) ฌานสัมมาทิฏฐิ คือ ปัญญาที่เกิดจากการทำจิตให้สงบตั้งมั่นอยู่ในอารมณ์เดียว ย่อสามาข่มกิเลสนิวรณ์ทั้ง ๕ ได้ ๓) วิปัสสนาสัมมาทิฏฐิ คือ ปัญญาที่เกิดจากการเจริญวิปัสสนา พิจารณา รูป-นาม, กาย-ใจ นี้เป็นไตรลักษณ์ คือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ๔) มรรคสัมมาทิฏฐิ คือ ปัญญาในมรรคญาณที่เข้าไปแจ้งในอริยสัจ ๔ มีพระนิพพานเป็นอารมณ์ สามารถประหารกิเลสได้โดยเด็ดขาด ๕)ผลสัมาทิฏฐิ คือ ปัญญาในผลญาณที่เสวยวิมุติสุขของนิพพาน หลังจากที่มรรคญาณได้ประหารกิเลสแล้ว ๖) ปัจเจกขณสัมมาทิฏฐิ คือ ปัญญาที่เกิดขึ้นภายหลังมรรควิถีมีมรรคจิต ผลจิตนิพพาน กิเลสที่ละแล้ว กิเลสที่เหลือ (ยกเว้นพระอรหันต์) เป็นอารมณ์ เมื่อกำจัดความโกรธได้แล้ว หลังจากนั้นจัดระเบียบความคิดเพื่ออยู่ในสังคมได้อย่างปกติสุข ธรรมนูญชีวิตเป็นกฎระเบียบและข้อปฏิบัติเกี่ยวกับชีวิตในหลักธรรมะ นอกจากนี้ยังเป็นข้อปฏิบัติที่บุคคลพึงกระทำ เพื่อชีวิตที่บุคคลพึงกระทำ เพื่อชีวิตที่มีความสุขและสังคมเป็นระเบียบเรียบร้อย สงบสุข