การจัดทำฐานข้อมูลทรัพยากรพืชสมุนไพรพื้นถิ่น โดยใช้กระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชนฮักน้ำจาง อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง

บทคัดย่อ

            งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความหลากหลายของทรัพยากรพืชสมุนไพรพื้นถิ่น และจัดทำฐานข้อมูลความหลากหลายของทรัพยากรพืชสมุนไพรพื้นถิ่นชุมชนฮักน้ำจาง อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม กลุ่มตัวอย่างเป็นกลุ่มเกษตรกรบ้านนากว้าว ตำบลบ้านกิ่ว และเจ้าหน้าที่ศูนย์ศึกษาและพัฒนาชุมชนลำปาง รวม 25 คน เก็บรวบรวมข้อมูลแบบสัมภาษณ์กึ่งมีโครงสร้างและการสนทนากลุ่ม ร่วมกับการสังเกตแบบมีส่วนร่วม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าเฉลี่ย ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์เนื้อหา         
            ผลการวิจัยพบว่า   
            1. พืชสมุนไพรพื้นถิ่นที่สำรวจพบในชุมชนฮักน้ำจาง จำนวน 200 ชนิด แบ่งเป็นไม้ล้มลุก 67 ชนิด ร้อยละ 33.5 ไม้พุ่ม 45 ชนิด ร้อยละ 22.5 ไม้ต้น 44 ชนิด ร้อยละ 22 ไม้เลื้อย 29 ชนิด ร้อยละ 14.5 หัวใต้ดิน 13 ชนิด ร้อยละ 6.5 ไผ่ 1 ชนิด ร้อยละ 0.5 และเฟิร์น 1 ชนิด ร้อยละ 0.5 ตามลำดับ โดยมีการนำพืชสมุนไพรแต่ละชนิดมาใช้ประโยชน์ที่แตกต่างกัน ทั้งด้านยา อาหาร การใช้สอย และความเป็นพิษ
            2. พืชสมุนไพรพื้นถิ่นชุมชนฮักน้ำจาง ที่พบจากการเรียนรู้ สำรวจ ทดลองใช้ และจัดการความรู้ ได้จัดทำฐานข้อมูลที่แสดงข้อมูลพืชสมุนไพรและองค์ความรู้การอนุรักษ์และใช้ประโยชน์ภูมิปัญญาในพื้นที่ เพื่อตอบสนองต่อการวางแผนทางเลือกและสร้างโอกาสการพัฒนาทุกมิติบนฐานทรัพยากรอย่างยั่งยืน

คำสำคัญ: พืชสมุนไพร, กระบวนการมีส่วนร่วม, ฐานข้อมูล