ภิกษุมีการปฏิบัติตนต่อสตรีอย่างไร

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้มุ่งศึกษาการปฏิบัติตนของภิกษุต่อสตรีในพระธรรมวินัยโดยการศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์ปฐมภูมิ หนังสือ แล้วนำมาเรียบเรียงบรรยายเป็นเชิงพรรณนา เสนอผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบ จากการศึกษาพบว่า  1) ภิกษุ หมายถึง ผู้ขอ, ผู้เห็นภัย, 2) การประพฤติปฏิบัติ หมายถึง ผู้ประพฤติผู้ปฏิบัติดี ปฏิบัติตรง ปฏิบัติถูกทาง ปฏิบัติสมควร ขัดเกลากิเลสเพื่อให้ถึงแก่นธรรม  3) สตรี หมายถึง มนุษย์ผู้หญิง คือ มารดา พี่สาว น้องสาว ลูกสาว ภิกษุณี สิกขมานา สามเณรี และอุบาสิกาสาวิกา

การที่ภิกษุจะต้องปฏิบัติตนต่อสตรี หรืออยู่ต่อหน้าสตรี ต้องมีหลักที่สำคัญคือ“สติ” เมื่อสติปรากฏกกระบวนการทางจิตก็เริ่มเข้าสู่ระบบแห่งพระธรรมวินัยมีปัญญาสามารถแยกออกว่า ความกตัญญูกตเวที พึ่งปฏิบัติต่อสตรีผู้เป็นมารดาที่มีหลักธรรม 4 ประการเป็นเบื้องต้น สตรีผู้เป็นญาติทางสายโลหิตพึ่งชักชวนให้รู้อริสัจ สตรีผู้ครองเรือนพึงแสดงหน้าที่ภรรยาหรือผู้อยู่เบื้องหลังแห่งความสำเร็จในครอบครัว สตรีผู้เป็นอุบาสิกาสาวิกาย่อมพาผู้เจริญอริยมรรคมีองค์ 8 อันประเสริฐอยู่เนือง ๆ สตรีผู้เป็นภิกษุณี ย่อมเอื้อเฟื้อเกื้อกูลซึ่งกันและกัน และภิกษุพึงเป็นผู้มีศีล สำรวมด้วยการสังวรในปาติโมกข์ เพียบพร้อมด้วย อาจาระและโคจร คือสติปัฏฐาน 4 มีปกติเห็นภัยในโทษแม้เล็กน้อย สมาทานศึกษา อยู่ในสิกขาบททั้งหลาย และเพื่อให้ถูกตรงต่อพระธรรมวินัย ภิกษุไม่พึงกราบ ไม่พึงลุกรับ ไม่พึงไหว้ ไม่พึงทำสามีจิกรรมแก่มาตุคาม ไม่ว่าจะอยู่ในฐานะใด ๆ